Гісторыя прадукцыі

Плуг «2ПФ-55»

У перадваенныя гады калгасы і саўгасы Беларусі адрозніваліся развітай жывёлагадоўляй. Большасць калгасаў мела па 2–3 фермы са шматлікім пагалоўем жывёлы. Але многія раёны зазнавалі цяжкасці з кармамі. Каб умацаваць кармавую базу жывёлагадоўлі, калгасы рэспублікі сталі на шлях масавага правядзення меліярацыі тарфяных балот для выкарыстання тарфянікаў пад пасевы сельскагаспадарчых культур. Пасля асушэння балот іх неабходна ўзараць. Для чаго неабходны балотны плуг. Яго асаблівасць у параўнанні са звычайнымі плугамі складаецца ў тым, што ён павінен араць на глыбіню 30–35 см і рабіць поўны абарот пласта, г.зн. на 180°.

Балотны плуг павінен быць больш трывалым і разлічаны для асабліва цяжкіх умоў працы на балоце, дзе пры ўзворванні часта сустракаюцца скрытыя карчы, пахаваны лес і іншыя карэнішчы раслін. Так у 1947 годзе канструктарам Канстанцінам Дзмітрыевічам Фамічовым быў створаны плуг "2ПФ-55". На выпрабаваннях у тым жа годзе ён паказаў добрыя вынікі. Плуг быў разлічаны для працы з трактарамі айчыннай вытворчасці "НАТІ" і "КД-35". У адпаведнасці з рашэннем ЦК КП(б) і Савета Міністраў да вясны 1948 года Мінскаму трактарнаму заводу неабходна было сабраць 150 плугоў. Такім чынам, балотны плуг стаў першай прадукцыяй трактарнага завода, які аднаўляўся. Масавая зборка двухлемешнага плуга "2ПФ-55" пачалася ў рамонтна-механічным цэху 24 сакавіка 1948 года. Усяго было сабрана і адгружана 292 балотныя плугі.

Рухавік «ПД-10»

У першыя гады пасля вайны Мінскаму трактарнаму заводу ў якасці аб'екта для вытворчасці вызначылі гусенічны Сельскагаспадарчы трактар "Кіравец КД-35". Яго сканструявалі на Ліпецкім трактарным заводзе і ва Усерасійскім навукова-даследчым аўтатрактарным інстытуце "НДТІ". Трактар "КД-35" прызначаўся для выканання работ агульнага прызначэння з прычапнымі сельскагаспадарчымі машынамі і прыладамі — плугам, дыскавымі і іншымі баронамі, сеялкамі. Для снопавязалкі, касілкі, безматорнага камбайна, а таксама прывада стацыянарных машын, трактар меў задні вал адбору магутнасці, прывадны шкіў.
Аднак спачатку трэба было асвоіць вытворчасць пускавых рухавікоў. Гэтая задача была не з лёгкіх. Бо для яе рашэння неабходна было выканаць да 700 розных аперацый на станках і ўстаноўках. Да свята 31-й гадавіны Кастрычніка быў сабраны першы рухавік ПД-10.
З кожным днём завод набіраў сілу. У 1949 годзе было сабрана ўжо 5008 пускавых рухавікоў, а ў 1950 годзе – 23107. Паралельна ішло асваенне вытворчасці дызель-матора.

Трактар «КД-35»

У 1950 годзе былі ўведзены ў эксплуатацыю прэсавы, рамонтна-механічны, рамонтна-ліцейны цэхі і здадзены пад мантаж чыгуна-ліцейны цэх. На плошчах цэха паліўнай апаратуры быў часова арганізаваны трактаразборачны цэх. У гэтым жа годзе калектыву завода неабходна было скончыць усе работы, звязаныя з асваеннем і падрыхтоўкай вытворчасці трактароў і дызель-матораў, цалкам здаць у эксплуатацыю ўсе вытворчыя карпусы, пабудаваць 16000 м² жылля, будынак рамеснага вучылішча і школы ў раёне Сляпянкі, скончыць збудаванне падземных камунікацый на прамысловай пляцоўцы, правесці водаправод і каналізацыю ў жылым пасёлку, дабудаваць трамвайную лінію, пракласці новыя дарогі, тратуары.
Дзень 4 лістапада 1950 года быў адзначаны ў летапісе працоўных подзвігаў беларускіх Трактарабудаўнікоў як дзень пачатку серыйнага выпуску трактароў КД-35.

Першынец мінскіх трактарабудаўнікоў карыстаўся вялікім і заслужаным поспехам у працаўнікоў палёў. Трактары КД-35 былі абсталяваны 4-цыліндравымі дызельнымі рухавікамі магутнасцю 37 к.с., рухавік адрозніваўся значнай эканамічнасцю. Так, на адзін гектар ворыва пры сярэдніх умовах ён расходаваў 13 кг гаручага. Паліўны бак трактара змяшчаў паліва на 10 гадзін бесперабойнай работы. Вопытныя ўзоры машыны за 10 гадзін аралі да 6 гектараў зямлі.

Выпускаўся трактар заводам нядоўга, усяго 9 месяцаў, да жніўня 1951 года. За гэты час з канвеера сышло 406 машын. Вытворчасць жа дызельных і пускавых рухавікоў для КД-35 на заводзе не спынялася. Яны пастаўляліся Ліпецкаму трактарнаму заводу. У далейшым гэты рухавік быў ужыты на колавым універсальным прапашным трактары, над якім заводскія канструктары працавалі ўжо з 1948 года.

МТЗ-1 і МТЗ-2

У маі 1948 г. на завод паступіў праект тэхнічных патрабаванняў Міністэрства сельскай гаспадаркі СССР на праектаванне трактара. У адпаведнасці з загадам міністра аўтамабільнай і трактарнай прамысловасці СССР ад 31 мая 1948 г. №140 канструктарскаму калектыву завода было даручана праектаваць універсальны колавы трактар з дызельным рухавіком магутнасцю 37 конскіх сіл. Упершыню ў краіне ствараўся трактар з гідранавеснай сістэмай, якая дазваляе абыходзіцца без прычэпшчыка.

У кастрычніку 1948 года АГК скончыў эскізна-тэхнічны праект трактара (у дзвюх мадыфікацыях). Універсальны колавы трактар "Беларус" прызначаўся для работы з навяснымі, паўнавяснымі і прычапнымі сельскагаспадарчымі машынамі. Канструкцыя трактара была выканана ў дзвюх мадыфікацыях: МТЗ-2 – для міжраднай апрацоўкі нізкасцябловых культур з супадальным следам пярэдніх і задніх колаў і МТЗ-1 — для апрацоўкі высокасцябловых культур са збліжанымі пярэднімі коламі. Праца трактара прадугледжвалася на колах двух варыянтаў: гумавых балонах нізкага ціску і колах з жорсткім сталёвым вобадам са шпорамі. Трактар меў незалежны прывад вала адбору магутнасці, гідраўлічную сістэму для пад'ёму навясных прылад, быў забяспечаны здымным рэгуляваным прычапным прыстасаваннем.

Дзень 18 ліпеня 1949 года стаў знамянальным для ўсіх трактаразаводцаў. З брамы эксперыментальнага цэха выйшаў першы беларускі колавы трактар заводскай канструкцыі. Вопытны ўзор колавага трактара пасля стаў асновай для стварэння серыйнай машыны МТЗ-2.

У 1949 годзе было выпушчана 7 вопытных узораў, якія падвергліся доўгім заводскім выпрабаванням.

Гістарычнай датай для калектыву завода стаў 1953 год, калі 14 кастрычніка на галоўным канвееры скончылася зборка трактароў МТЗ-1 і МТЗ-2, створаных заводскімі канструктарамі. Гэтыя машыны вызначалі ўсю далейшую спецыялізацыю завода на выпуску колавых універсальна-прапашных трактароў.

КТ-12 і КТ-12А

Вясной 1951 года калектыў МТЗ атрымаў вельмі важнае ўрадавае заданне — асвоіць вытворчасць тралёвачных трактароў, вялікую патрэбу ў якіх адчувала лесанарыхтоўчая галіна.

Газагенератарны трактар КТ-12 – спецыяльная гусенічная машына, прызначаная для тралёўкі лесу. Ён з'явіўся ў СССР у першыя пасляваенныя гады. Аналагаў яму не было ні ў адной краіне свету. Раней тралёўка ажыццяўлялася гужавым транспартам (на конях), ручнымі або механічнымі лябёдкамі. Трактар КТ-12 стварылі канструктары Кіраўскага завода ў Ленінградзе ў садружнасці з навукоўцамі Ленінградскай лесатэхнічнай акадэміі. Трактар КТ-12 выпускаўся на Кіраўскім заводзе да 1951 года. Цяпер трэба было наладзіць яго вытворчасць на Мінскім трактарным заводзе. На вырашэнне ўсіх арганізацыйных пытанняў было адведзена ўсяго тры месяцы. Так за кароткую гісторыю свайго існавання МТЗ прыйшлося асвойваць другую (пасля КД-35) машыну, ды да таго ж не сваёй канструкцыі.

15 жніўня 1951 года з галоўнага канвеера трактаразборачнага цэха сышла першая партыя тралёвачных машын КТ-12. У працэсе вытворчасці трактар падвяргаўся мадэрнізацыі, накіраванай на павышэнне эксплуатацыйных якасцей машыны. За кароткі тэрмін заводскія канструктары, змяніўшы шэраг вузлоў і дэталяў, павялічылі гарантыйны тэрмін работы машыны ў 1,5 разы.

ТДТ-40

У пачатку 50-х гадоў Міністэрства лясной прамысловасці СССР канстатавала, што КТ-12А са сваёй газагенератарнай устаноўкай не адпавядае патрабаванням, што ўзраслі.
Улічваючы недахопы трактара, Міністэрства вырашыла адмовіцца ад гэтай машыны наогул і паставіла пытанне аб стварэнні замест яго новага, больш надзейнага тралёвачнага трактара магутнасцю 60 к.с.

Прааналізаваўшы сітуацыю, канструктары і кіраўніцтва МТЗ прызналі мэтазгоднасць стварэння больш магутнага тралёвачнага трактара, аднак і выказалі меркаванне: адзін магутны клас трактара для ўсіх зон на ўсіх лесараспрацоўках будзе неэканамічны. Неабходна было сканструяваць тралёвачны трактар сярэдняй магутнасці, які можна стварыць на базе КТ-12А, усталяваўшы на ім дызельны рухавік колавага трактара "Беларус".

У 1954 годзе распрацавалі канструкцыю такога трактара, прысвоіўшы яму марку ТДТ-40. Трактар прызначаўся для вывазкі хлыстоў непасрэдна з лесасекі. Акрамя тралёўкі лесу ён быў незаменны на лесапавале, на разнастайных транспартных работах ва ўмовах бездарожжа. Па выніках эксплуатацыйных выпрабаванняў у 1955 годзе міжведамасная камісія канстатавала, што трактар ТДТ-40 вельмі патрэбны для Міністэрства лясной прамысловасці СССР і мэтазгодна ў кароткія тэрміны наладзіць яго вытворчасць. Па рашэнні Міністэрства трактарнага і сельскагаспадарчага машынабудавання СССР з мая 1956 года на МТЗ пачалася серыйная вытворчасць дызельных трактароў ТДТ-40. Да канца года іх колькасць дасягнула 3430. У гэтым жа годзе былі скончаны канструктарскія работы і выраблены першыя вопытныя дызелі Д-50 для перспектыўнага трактара. Новы рухавік перавышаў магутнасць свайго папярэдніка на 10 к.с., быў меншы па габарытах і на 350 кг лягчэйшы.

ТДТ-54

Для работы ў лясных масівах Урала, Сібіры і Далёкага Усходу патрабаваліся больш магутныя тралёвачныя трактары, чым ТДТ-40. Праект такога трактара Міністэрства аўтатрактарнай прамысловасці даручыла распрацаваць канструктарам Мінскага трактарнага завода сумесна з Навукова-даследчым аўтатрактарным інстытутам (НДТІ) па тэхнічных патрабаваннях Міністэрства лясной прамысловасці СССР. Першапачаткова трактару прысвоілі марку ТДТ-54. Для павышэння прадукцыйнасці ўжылі дызельны рухавік Д-54 магутнасцю 54 к.с. трактара ДТ-54 Харкаўскага трактарнага завода.

Пасля таго як тралёвачны трактар ТДТ-54 атрымаў "дабро" дзяржаўнай камісіі на серыйную вытворчасць быў праведзены дэталёвы аналіз кожнага вузла. У выніку было вырашана правесці мадэрнізацыю большасці яго вузлоў. Акрамя гэтага, дызель Д-54 фарсіраваны да магутнасці 60 к.с. і, як вынік, трактар атрымаў новае найменне ТДТ-60. Чатыры яго вопытныя ўзоры ў 1956 годзе прайшлі ўсе кантрольныя дзяржаўныя выпрабаванні ў вытворчых умовах у Вахтанскім леспрамгасе Горкаўскай вобласці.

Адначасовая вытворчасць двух цалкам розных па канструкцыі і прызначэнні трактароў МТЗ-2 і ТДТ-40 ставіла завод у цяжкае становішча. Завод не меў магчымасці адначасова развіваць дзве розныя вытворчасці: па выпуску трактара МТЗ-2, вельмі патрэбнага сельскай гаспадарцы, і трактара ТДТ-40, у якім было зацікаўлена Міністэрства лясной прамысловасці СССР.

Тэхніка-эканамічныя разлікі паказалі, што Мінскаму заводу неабходна спецыялізавацца на вытворчасці колавых універсальна-прапашных сельскагаспадарчых трактароў.

Кіраўніцтва завода ўнесла ў міністэрства прапанову – спыніць на МТЗ выпуск трактара ТДТ-40, перадаўшы яго заводу ў Карэліі, а распрацаваную мадэль ТДТ-60 — Алтайскаму трактарнаму заводу. Пастановай урада СССР ад 30 студзеня 1956 года для вытворчасці трактароў ТДТ-40 Міністэрству трактарнага і сельскагаспадарчага машынабудавання СССР быў перададзены Анежскі машынабудаўнічы завод у Петразаводску. Да гэтага ён знаходзіўся ў падпарадкаванні Міністэрства лясной прамысловасці СССР. У 1957 годзе, без спынення вытворчасці ТДТ-40 на МТЗ, пачалося асваенне трактара на Анежскім трактарным заводзе. Усяго да 1958 года МТЗ выпусціў 12977 трактароў ТДТ-40. У 1957 годзе трактар ТДТ-60 паставілі на серыйную вытворчасць на Алтайскім трактарным заводзе. На гэтым скончылася гісторыя тралёвачных трактароў на МТЗ, дзе на працягу 7 гадоў яны выпускаліся паралельна з колавымі.

МТЗ-5

Ішоў час, а разам з ім раслі патрабаванні да трактара МТЗ-2, што выпускаўся. У яго была нізкая транспартная хуткасць (13 км/г), недастатковая колькасць перадач. Трактар стаў адставаць па паказчыках паліўнай эканамічнасці і матэрыялаёмістасці. Патрабавалася павысіць надзейнасць і рэсурс машыны. Абагульніўшы вопыт эксплуатацыі трактароў МТЗ-2, улічваючы стан і ўзровень трактарабудавання, калектыў канструктараў завода ў 1955–1956 гг. правёў работы па карэннай мадэрнізацыі машыны.

Гэта дазволіла не толькі ліквідаваць наяўныя недахопы, але і пашырыць вобласць прымянення машыны, палепшыць тэхніка-эканамічныя паказчыкі. Так з'явіліся новыя мадэлі трактара "Беларус": МТЗ-5 (узор 1956 года). МТЗ-5М і МТЗ-5Л (узоры 1957 года). МТЗ-5, валодаючы вялікай універсальнасцю, меў незалежны прывад вала адбору магутнасці, больш магутны і эканамічны рухавік, гідраўлічную навясную сістэму з вынаснымі цыліндрамі.

МТЗ-7

У 1958 годзе была дапрацавана канструкцыя, выраблены вопытныя ўзоры, праведзены выпрабаванні і выдадзены ў падрыхтоўку вытворчасці чарцяжы на трактар МТЗ-7 павышанай праходнасці з чатырма вядучымі коламі. Першая канструкцыя трактара была распрацаваная з ужываннем пярэдняга вядучага моста з вайсковага легкавога аўтамабіля-ўсюдыхода ГАЗ-67, не мела рэгуляванай шырыні каляіны пярэдніх колаў і таму не забяспечвала выканання прапашных работ. З-за недастатковай трываласці моста ГАЗ-67 трактар не вытрымаў выпрабаванняў. Вырашыць праблему атрымалася пасля таго як на трактар усталявалі вядучы мост аўтамабіля ГАЗ-63. Была распачата вытворчасць кабіны для трактароў "Беларус". Канструкцыя здымнай кабіны дазваляла выкарыстоўваць яе на трактары цалкам у закрытым выглядзе і ў выглядзе тэнта. З ужываннем такой кабіны значна палепшыліся ўмовы працы трактарыста.

МТЗ-5С

У 1959 годзе, пасля праведзеных канструктарскіх дапрацовак, пачалася вытворчасць трактароў МТЗ-5ЛС і МТЗ-5МС. Літара "С" у абазначэнні азначала "хуткасны". Магутнасць рухавіка павысілі да 48 к.с. (замест 45) за кошт павелічэння колькасці абаротаў да 1600 аб/хв (замест 1500).

Дыяпазон рабочых хуткасцей усталявалі ў межах 5-10 км/г. Колькасць рабочых перадач у каробцы перадач павялічылі з чатырох да пяці. У астатнім прынцыповых адрозненняў ад трактароў МТЗ-5Л і МТЗ-5М не было. Вытворчасць хуткасных машын пачалася ў 1959 годзе.

МТЗ-7М

У 1959 годзе трактары МТЗ-7М, МТЗ-7МС і МТЗ-7ЛС паставілі на серыйную вытворчасць, праўда, ненадоўга, бо асноўная мэта складалася ў тым, каб больш атрымаць звестак, наколькі добрыя трактары з чатырма вядучымі коламі ў розных кліматычных і глебавых умовах. У гэтым жа годзе завод вырабіў 169 трактароў, а ў 1960-м — 1277.
Усяго было выпушчана 2790 трактароў МТЗ-7. Іх вытворчасць была спынена ў 1961 годзе.

МТЗ-50

Да 1959 года МТЗ валодаў магутнасцямі на выпуск толькі 18000 колавых трактароў тыпу МТЗ-2, 6000 гусенічных тралёвачных трактароў ТДТ-40 і 40000 рухавікоў Д-40.
Яшчэ ішоў серыйны выпуск трактароў МТЗ-5, МТЗ-5М, МТЗ-5Л, праводзіліся работы па іх мадэрнізацыі, а ў 1956 годзе канструктары ў асноўным спраектавалі новы дызельны рухавік для будучага трактара МТЗ-50. Да стварэння новага перспектыўнага прапашнага трактара праяўлялі вялікую цікавасць не толькі на заводзе, але і ў краіне. Тэхнічны праект трактара быў завершаны ў 1957 годзе і адобраны ў галаўным навуковым аўтатрактарным інстытуце.

У 1958 эксперыментальны цэх выпусціў некалькі вопытных узораў трактара. Па выніках выпрабаванняў навукова-тэхнічны савет ВА "Саюзсельгастэхніка" рэкамендаваў колавы ўніверсальна-прапашны трактар класа 1,4 "Беларус" МТЗ-50 да серыйнай вытворчасці. Трактар МТЗ-50 быў аснашчаны дызельным рухавіком магутнасцю 55 к.с., вага машыны зніжана больш чым на 400 кг. У трансмісіі трактара была ўсталявана 9-хуткасная каробка перадач, якая забяспечвае дыяпазон хуткасцей у межах ад 1,65 да 25 км/г.

МТЗ-52

У 1959 годзе па выніках дзяржаўных выпрабаванняў была дапрацавана канструкцыя трактара МТЗ-50, выпушчана неабходная дакументацыя і здадзена ў падрыхтоўку вытворчасці. На базе трактара МТЗ-50 была распрацаваная мадыфікацыя трактара высокай праходнасці з чатырма вядучымі коламі – МТЗ-52. Дзякуючы меншым стратам на буксаванне паліўная эканамічнасць трактара МТЗ-52 на ўсіх працоўных межах вышэй, чым трактара МТЗ-50.

14 лістапада 1959 года Савет Міністраў СССР выдаў пастанову "Аб арганізацыі спецыялізаванай вытворчасці колавых трактароў, матацыклаў і рухавікоў да іх на прадпрыемствах БССР". Адзін з пунктаў дакумента канстатаваў:

2. Абавязаць Савет Міністраў БССР забяспечыць:

в) вытворчасць трактароў "Беларус" МТЗ-50 пачынаючы з 1961 года і трактароў МТЗ-52 пачынаючы з 1962 года з давядзеннем у 1965 годзе выпуску трактароў названых марак да 75000 штук у год.

Савет народнай гаспадаркі БССР сваім рашэннем ад 19 снежня 1961 года пастанавіў:

3. Для безупыннага пераходу на новую мадэль трактара прадугледзець паэтапнае ўкараненне трактара МТЗ-50, для чаго: – зацвердзіць для вытворчасці на МТЗ на 1961–1962 гады трактар пераходнай мадэлі МТЗ-50 ПЛ на шасі трактара МТЗ-50 з серыйным рухавіком Д-48 ПЛ, фарсіраваным да магутнасці 50 к.с. – выпуск трактароў МТЗ-50 з рухавіком Д-50 пачаць з IV квартала 1962 года.

1960 год. Завод знаходзіцца ў стадыі рэканструкцыі. У цэхах усталёўвалася новае абсталяванне, замянялася састарэлае. Была праведзена дапрацоўка канструкцыі трактара МТЗ-50, выпушчана неабходная дакументацыя і здадзена ў падрыхтоўку вытворчасці. На базе трактара МТЗ-50 калектывам канструктараў завода была распрацавана мадыфікацыя трактара высокай праходнасці з чатырма вядучымі коламі МТЗ-52. Гэта машына дапоўніла базавую мадэль, пашырыла вобласць яе прымянення на сельскагаспадарчых і транспартных работах, асабліва ва ўмовах падвышанай вільготнасці глебы.

26 мая 1960 года выходзіць пастанова ЦК КПСС і Савета Міністраў СССР №563 "Аб будаўніцтве спецыялізаванага Мінскага маторнага завода". У праекце прадугледжваўся выпуск 120.000 рухавікоў Д-50 у год для камплектацыі сямейства ўніверсальна-прапашных трактароў і запасных частак да іх. Так на свабоднай пляцоўцы побач з МТЗ у 1960 годзе пачалося будаўніцтва новага маторнага завода.

1960 год. Ідзе прапрацоўка канструкцыі трактара на паўгусенічным ходзе. У лісце Міністэрства сельскай гаспадаркі СССР ад 31.03.1960 года паведамлялася: "...выпрабавальнікамі выяўлена, што прымяненне гумаметалічнага паўгусенічнага ходу істотна павышае цягава-счэпныя і эканамічныя паказчыкі трактара "Беларус" на вільготных і друзлых глебах, забяспечвае павышэнне прадукцыйнасці, памяншэнне глыбіні каляіны і ўшчыльнення глебы, што асабліва спрыяльна адбіваецца пры правядзенні пасяўных і перадпасяўных работ". Паўгусенічны ход пастаўляўся ў гаспадаркі па асобных заказах.

МТЗ-50Х

У 1963 годзе была завершана распрацоўка канструкцыі і выпушчаны вопытныя ўзоры трактара МТЗ-50 баваўнаводчага. Трактар прызначаны для вырошчвання і ўборкі бавоўніка ў чатырохраднай сістэме машын з міжраддзем 90 см. Трактар МТЗ-50Х прынцыпова адрозніваўся ад трактара МТЗ-50 канструкцыяй пярэдняй восі – ён меў адно накіравальнае кола. Быў таксама зменены вузел канчатковых перадач з дадатковымі рэдуктарамі. Усе неабходныя выпрабаванні трактара скончылі ў 1966 годзе, пасля чаго пачалася падрыхтоўка да яго серыйнай вытворчасці заводскімі службамі. Вытворчасць трактара МТЗ-50Х працягвалася восем гадоў: з 1969 па 1977 год. Затым вытворчасць была перададзена Ташкенцкаму трактарнаму заводу.

У 1964 годзе пачаўся серыйны выпуск МТЗ-52 на МТЗ. Навінка набыла вялікую папулярнасць і стала экспартавацца ў многія краіны свету.

22 чэрвеня 1961 года на галоўным канвееры быў сабраны 200-тысячны трактар.

16 кастрычніка 1961 года ў гонар XXII з'езда КПСС датэрмінова здадзены ў эксплуатацыю новы галоўны канвеер.

5 студзеня 1962 года з канвеера сышоў першы серыйны трактар "Беларус" МТЗ-50ПЛ.

На базе трактара МТЗ-50 былі створаны тры гусенічныя мадыфікацыі, прычым вузлавая ўніфікацыя з трактарам МТЗ-50 складала больш за 62%. Гусенічныя мадыфікацыі былі ўніфікаваны на 95–98 %. У 1967 годзе быў запушчаны ў вытворчасць варыянт гусенічнага трактара Т-54В у дзвюх мадыфікацыях: Т-54В-С1 з шырынёй каляіны 950 мм для апрацоўкі вінаграднікаў з міжраддзямі 1,8 м і болей і Т-54В-С2-з шырынёй каляіны 85 мм для апрацоўкі вінаграднікаў з міжраддзямі 1,5 м.

У 1968 годзе пачалася вытворчасць трактара Т-54Л.

МТЗ-80

У 1966 годзе выйшла пастанова Савета Міністраў СССР №606 аб стварэнні ўніверсальна-прапашнага трактара магутнасцю 75–80 к.с. цягавага класу 1,4. Такі трактар канструктары стварылі шляхам мадэрнізацыі трактара МТЗ-50, прысвоіўшы яму марку МТЗ-80/82. У канструкцыю гэтага трактара акрамя павышэння магутнасці серыйнага рухавіка была ўнесена значная колькасць удасканаленняў.

У 1972 годзе завяршыліся дзяржаўныя выпрабаванні трактара МТЗ-80/80Л (з электрастартарным запускам і пускавым рухавіком). Выпрабаванні паказалі, што колькасць агрэгатаваных з трактарам машын і прылад павялічылася да 230 найменняў. Высокая хуткасць (да 35 км/г) дала магчымасць больш рацыянальна выкарыстоўваць трактар на транспартных работах.

У 1974 годзе завод прыступіў да серыйнага выпуску МТЗ-80. Трактар быў задуманы як базавы з улікам распрацоўкі на ім новага сямейства ўніфікаваных энерганасычаных трактароў, як колавых, так і гусенічных. Асноўнымі адрозненнямі трактара МТЗ-80 ад трактара МТЗ-50 былі наступныя:

• У каробцы перадач быў усталяваны паніжальны рэдуктар, які падвойвае колькасць перадач – 18 перадач пярэдняга і 4 перадачы задняга ходу;
• У муфту счаплення былі ўведзены дэмпфіравальныя спружыны, была зменена канструкцыя махавіка – ён стаў плоскім, што палепшыла вентыляцыю ўсяго адсека муфты і ачыстку паражніны ад прадуктаў зносу паверхняў, што труцца;
• Уведзены ходазмяншальнік – шасцерневы рэдуктар, што забяспечвае пашырэнне хуткаснага дыяпазону трактара. Яго прымяненне дазволіла трактару рухацца з хуткасцямі да 1,3 км/г;
• Зведала змяненне і аўтаматычная блакіроўка дыферэнцыяла задняга моста. Цяпер блакіроўка магла ажыццяўляцца на хаду трактара;
• Змена канструкцыі прывада задняга ВАМ дазволіла атрымаць дзве частаты кручэння замест адной;
• Мадэрнізаваная і гідранавесная сістэма. Яна абсталявана гідрапавелічальнікам счэпнай вагі (ГСВ), сілавым і пазіцыйным рэгулятарам. Грузападымальнасць сістэмы павышана да 2000 кг (замест 1500) за кошт павышэння ціску ў сістэме са 130 да 160 кг/см²;

Мадэрнізацыяй рухавіка займаўся Мінскі маторны завод. Рухавік меў дзве мадыфікацыі з запускам ад электрастартара. Частата кручэння каленчатага вала была паднята да 2200 аб/хв.

МТЗ-82Р

Вопыт эксплуатацыі МТЗ-80 у розных рэгіёнах краіны выявіў неабходнасць стварэння мадыфікацый гэтай машыны, прызначанай для пэўнага комплексу сельскагаспадарчых і іншых работ. Найбольш папулярнымі мадыфікацыямі трактара МТЗ-80 былі: рысаводчы МТЗ-82Р, нізкаклірансны МТЗ-82Н, крутасклонны МТЗ-82К.

Трактар МТЗ-82Р прызначаны для комплекснай механізацыі вырошчвання рысу і спадарожных культур севазвароту, у тым ліку для апрацоўкі і планіроўкі залітых вадой паліўных участкаў і чэкаў, пасеваў рысу, догляду за ірыгацыйнай сістэмай. Прынцыповае адрозненне МТЗ-82Р ад базавай мадэлі МТЗ-82 заключаецца ў тым, што ён мае павялічаны да 700 мм дарожны прасвет пад рукавамі пярэдняга і задняга мастоў і каркасам. Гэта дасягнута дзякуючы ўсталяванню дадатковай бартавой перадачы задняга моста, уніфікаванай з трактарам МТЗ-80Х і шынамі вялікіх памераў.

МТЗ-82Н

Трактар МТЗ-82Н прызначаны перш за ўсё для вырашэння праблем механізацыі горнага земляробства. Асноўным фактарам, які абмяжоўвае прымяненне раўнінных трактароў у горным земляробстве, з'яўляецца крутасць схілу. Раўнінныя трактары можна выкарыстоўваць на схілах крутасцю да 8 градусаў. Ад серыйнага МТЗ-82 трактар МТЗ-82Н канструктыўна адрозніваецца тым, што мае паніжаны цэнтр цяжару, і, адпаведна, валодае большай бакавой і падоўжнай устойлівасцю. Паніжэнне цэнтра цяжару дасягнута ўсталяваннем пярэдніх і задніх колаў паменшанага дыяметру.

МТЗ-80К

Трактар МТЗ-82К адносіцца да разраду спецыяльных універсальна-прапашных машын, прызначаны для работы на крутых горных схілах. На МТЗ сумесная праца з УНДІ Грузсельмаш (г. Тбілісі) пачалася ў 1964 годзе. У 1968–1974 гг. цэхам вопытнай вытворчасці былі выраблены ўзоры крутасхільнага трактара, якія затым прайшлі ўсебаковыя лабараторныя і дзяржаўныя выпрабаванні на Грузінскай, Кыргызскай, Малдаўскай, Паўднёвай навукова-даследчых станцыях. Для забеспячэння работы на схілах у канструкцыю ўведзены бартавыя гайдальныя рэдуктары, механізм стабілізацыі і выраўноўвання становішча каркасу, пярэдні вядучы мост.